Lieuwe is projectcoördinator bij
NLHydrogen voor het thema ‘beschikbaarheid’. Hij houdt zich bezig met binnenlandse productie van waterstof. En de import van waterstof naar Nederland. Hij zorgt ervoor dat NLHydrogen werkt aan kennisontwikkeling, gezamenlijke standpunten tussen leden en binnen de bredere waterstofsector, kennisuitwisseling en lobby’s.
Waterstof is belangrijk, maar kan en moet goedkoper
Hernieuwbare waterstof speelt een belangrijke rol in de verduurzaming van Nederland. “Het is slim om duurzame stroom om te zetten in waterstof. In Nederland gaat het vooral om die uit wind op zee, omdat we daar veel van hebben”, zegt Lieuwe. “Waterstof is een slimme keus, omdat je het op veel meer manieren kan gebruiken dan stroom. Zo maak je breder gebruik van duurzame energie.”
Waterstof kan ook kosten besparen op de energie-infrastructuur. “We verwachten dat we zo’n € 200 miljard moeten investeren in het versterken van het Nederlandse elektriciteitsnetwerk. Maar met meer gebruik van waterstof gaan die kosten flink omlaag”, zegt Lieuwe. Dat komt omdat elektriciteitskabels duur zijn en weinig energie kunnen vervoeren. Een waterstofleiding met dezelfde dikte kan ongeveer 10 keer zoveel energie aan. “Waterstofinfrastructuur is dus veel goedkoper.”
Maar om het gebruik van hernieuwbare waterstof aantrekkelijk te maken, moet de prijs omlaag. Die is op dit moment veel hoger dan verwacht. Uit onderzoek van TNO blijkt dat het nu ongeveer € 12 tot € 14 kost om een kilo hernieuwbare waterstof te maken. Lieuwe: “Een paar jaar geleden dachten we dat de prijs snel zou dalen als we meer elektrolysers zouden bouwen. Maar in de praktijk bleek dat lastig.” Dit komt onder andere omdat installaties voor hernieuwbare waterstofproductie duur zijn. Maar bijvoorbeeld ook door hoge elektriciteits- en aansluitkosten, beperkte ruimte op het elektriciteitsnet (netcongestie) en inflatie.
Reacties uit de hele sector
De prijs van waterstof is nu hoog, maar er zijn veel manieren om die te verlagen. NLHydrogen onderzocht daarom in opdracht van het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) welke maatregelen het beste werken. Lieuwe: “Met een enquête vroegen we aan bedrijven: welke kansen zien jullie om de prijs van waterstof omlaag te krijgen? Aan welke knoppen kunnen we draaien, in het bedrijfsleven en bij de overheid?”
Er kwamen 77 reacties binnen. Zo’n 40% hiervan was afkomstig van producenten van hernieuwbare waterstof. Verder kwamen er reacties van producenten van elektrolysers en onderdelen daarvan, netbeheerders, overheden en andere soorten bedrijven. “Een mooie afspiegeling van de sector”, zegt Lieuwe.
Hoe deed NLHydrogen onderzoek?
De kostprijs van waterstof hangt af van verschillende factoren. In dit onderzoek keek NLHydrogen naar 6 soorten kosten. Denk aan geld dat nodig is om een project te starten, draaiende te houden en te betalen.
Per kostensoort verzamelde NLHydrogen mogelijke maatregelen. In totaal zijn dat er 24. In de enquête vroeg de branchevereniging hoe haalbaar die oplossingen zijn, of ze snel of pas in de toekomst effect hebben, en hoeveel geld ze kunnen besparen per kilo waterstof.
Niet één, maar meerdere oplossingen
De belangrijkste conclusie: er zijn meerdere maatregelen nodig om de kostprijs van waterstof te verlagen. “Als we per kostensoort de beste maatregelen kiezen, heeft dat samen een groot effect”, zegt Lieuwe. “Zo kunnen we de prijs snel verlagen en ook in de toekomst blijven verbeteren. Naar verwachting is richting 2040 een grote vermindering van de kostprijs van waterstof mogelijk. Dat is een positief signaal.”
Meer onderzoek naar financiële maatregelen
Volgens het onderzoek is het belangrijk om naar maatregelen rondom financiële kosten te kijken. Denk hierbij aan garanties en leningen met gunstige voorwaarden. Lieuwe: “Deze oplossingen lijken veelbelovend, omdat ze helpen met het beter beheersen van de financiële risico’s voor de eerste grote elektrolysers. Maar ze zijn nog weinig onderzocht.”
Korting voor elektrolysers
Volgens het onderzoek kan de overheid snel iets doen aan de kosten voor het gebruik van het elektriciteitsnet. “Voor elektrolysers zouden die kosten lager moeten zijn”, stelt Lieuwe. Elektrolysers staan namelijk vaak aan de kust. Daar komt duurzame stroom van windparken op zee aan land. “Als je daar meteen waterstof van maakt, hoeft de stroom niet verder het land in. Dit voorkomt dat we het elektriciteitsnet extra moeten verzwaren. Dat bespaart geld. Maar elektrolysers betalen nu hetzelfde voor stroom als een fabriek in het midden van het land. Een korting of vrijstelling zou passend zijn.”
Minder strenge Europese regels
Ook Europese regels hebben invloed op de kostprijs van waterstof. Ze moeten ervoor zorgen dat de productie van hernieuwbare waterstof écht duurzaam is. “Dat vinden wij ook belangrijk, maar sommige regels zijn erg ingewikkeld”, zegt Lieuwe.
Zo mogen producenten van hernieuwbare waterstof vanaf 2028 alleen duurzame stroom gebruiken die zonder subsidie is opgewekt. En die speciaal voor waterstof is bedoeld. Deze regels sluiten goedkopere stroom vaak uit, waardoor de kosten voor waterstofproducenten stijgen.
Door deze regels gaat hernieuwbare waterstofproductie niet ten koste van direct gebruik van duurzame stroom. “Dat risico is nu klein, omdat de ontwikkelingen nog langzaam gaan”, zegt Lieuwe. “Toch zijn de regels erg streng om dat minimale risico alsnog uit te sluiten. Dat maakt het erg ingewikkeld voor de waterstofsector.”
De verschillende routes richting een lagere kostprijs voor groene waterstof volgens het onderzoek van NLHydrogen.
Bron: NLHydrogen
Algemene elektriciteitsprijs en duurder waterstofnetwerk niet meegenomen
Het onderzoek keek vooral naar maatregelen binnen projecten zelf. Een aantal onderwerpen viel hierdoor buiten het onderzoek, zoals de algemene prijs van elektriciteit. Volgens Lieuwe heeft die juist veel invloed op de waterstofprijs: “We vermoeden dat in de interactie tussen hernieuwbare waterstof en elektriciteit nog veel meer kosten te besparen zijn. Want als je vooral waterstof produceert op momenten dat groene stroom goedkoop of zelfs gratis is, kan dat de kosten verlagen. Maar in ons onderzoek gingen we uit van een vaste stroomprijs, en stelden we hierover geen vragen.”
Ook was tijdens het onderzoek nog niet bekend dat het landelijke waterstofnetwerk duurder uitvalt dan verwacht. “Die extra kosten komen voor een deel terecht bij de eindgebruiker, waardoor de waterstofprijs stijgt”, zegt Lieuwe. “Maar omdat we eerst lagere kosten voor dit netwerk verwachtten, zie je dat niet terug in de resultaten.”
Deze onderwerpen zijn mogelijk interessant voor vervolgonderzoek. Lieuwe: “Wij vinden dat de moeite waard.”
Positief vooruitzicht voor de sector: prijs kan omlaag
Dit onderzoek is waardevol voor de waterstofsector omdat het laat zien dat de prijs écht omlaag kan. “Het is lastiger dan we een paar jaar geleden dachten. En de eerste hoge verwachtingen zijn afgezwakt. Maar we moeten niet té negatief zijn”, zegt Lieuwe. “De resultaten van de enquête laten zien dat er genoeg kansen zijn om de techniek te verbeteren en de waterstofketen verder te ontwikkelen, zodat de kosten van hernieuwbare waterstof kunnen dalen.”
Verder onderzoek
NLHydrogen heeft het onderzoek aangeboden aan KGG. Lieuwe: “We hopen dat er verder onderzoek komt op basis van onze aanbevelingen.” Daarmee doelt hij op de onderwerpen die buiten het onderzoek vielen, zoals de algemene elektriciteitsprijs en de hogere kosten van het waterstofnetwerk. “Ook hopen we dat bedrijven de resultaten van onze enquête gebruiken om de waterstofprijs binnen hun projecten te verlagen.”
Verder doet de branchevereniging breder onderzoek naar de waarde van waterstof voor het Nederlandse en Europese energiesysteem. NLHydrogen publiceert dit onderzoek na de zomer.
TNO werkt nu aan een uitgebreid onderzoek naar het verlagen van de kostprijs van waterstof. De onderzoeksorganisatie neemt de resultaten van NLHydrogen mee.
Lees het rapport
Bekijk het volledige onderzoek via de website van NLHydrogen:
Op weg naar betaalbare groene waterstof: Enquêteonderzoek naar opties voor kostprijsreductie
Meer informatie