Van de totale energieconsumptie in Brazilië is maar liefst 50 procent duurzaam. Voor elektriciteit is dit 85 procent. Naast een groot potentieel voor duurzame energie, heeft Brazilië veel ervaring en affiniteit met het onderwerp. Dat draagt bij aan de startpositie van Brazilië als strategische toekomstige energiepartner van Nederland.
De groene waterstofambities van Brazilië
Het nationale waterstofprogramma van Brazilië schetst een sterke verwachte toename van waterstofactiviteiten in de private sector. De overheid wil hierbij een faciliterende rol aannemen. De verwachting is dat de waterstofproductie van Brazilië de komende tien jaar vooral gericht zal zijn op export. Daarna zullen steeds meer Braziliaanse industrieën zelf waterstof gaan gebruiken in energie-intensieve productieprocessen. De verwachting is dat 60% van de geproduceerde waterstof voor intern gebruik zal zijn, en 40% voor export.
In Brazilië hebben de afzonderlijke deelstaten of regio's meer zeggenschap over economische ontwikkeling dan de federale overheid. Verschillende deelstaten hebben inmiddels beleid ontwikkeld en stappen gezet om de ontwikkeling van een waterstofsector te stimuleren.
Onlangs is het noordoosten van Brazilië erkend als afzonderlijke elektriciteitsmarkt volgens Europese richtlijnen voor duurzame energie. De zone wekt namelijk al geruime tijd meer dan 90% aan duurzame elektriciteit op. Daarom zullen bepaalde criteria voor het produceren van groene waterstof in deze regio versoepeld worden. Zo mag een waterstofproducent stroom uit het bestaande netwerk gebruiken om zijn electrolysers optimaal te laten draaien. Dit heeft geen invloed op de kwalificatie van de waterstofproductie als 'groen'. Een enorm economisch voordeel.
Waterstofprojecten in Brazilië
Voor de toekomst van groene waterstofproductie kijkt Brazilië vooral naar de mogelijkheden van wind-op-zee (WoZ). Er zijn drie zones in Brazilië met het meeste potentieel voor wind-op-zee:
- het noordoosten;
- de centrale regio rondom Rio de Janeiro;
- het zuiden richting de grens met Uruguay.
Havens in deze zones bereiden zich voor op hun rol als productielocatie en doorvoerpunt van waterstof, voor vervoer naar zowel binnen- als buitenland. Op het raakvlak van havenontwikkeling, logistiek en waterstof liggen grote kansen voor de inzet van Nederlandse expertise.
Een veelbelovend project op dit gebied is een samenwerking tussen twee Braziliaanse en één Nederlands bedrijf om een waterstofproductielijn te creëren in de haven van Pecém. Invest International gaat de haalbaarheidsstudies hiervoor financieren. De totale investering voor dit project zal tussen de 6 en 7 miljard euro bedragen. De haven van Pecém zelf is voor 30% eigendom van het Havenbedrijf Rotterdam. Dat zal de opbouw van het strategische doorvoerpunt helpen versterken.
Een ander interessant project, van Shell’s partner Raizen, is om de productie van bio-ethanol in Brazilië te vergroten. Deze bio-ethanol kan vervolgens worden gebruikt als drager bij het exporteren van waterstof naar Europa.
Verder lopen er nog verschillende kleine waterstofprojecten in Brazilië. Het zijn veelal pilots voor waterstofproductie door middel van zonne- en windenergie op land. Ook zijn er projecten die nog in de research fase zitten. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om onderzoek naar waterstofproductie uit bioafval van grote landbouw en veeteeltbedrijven. Of onderzoek rondom het gebruik van waterstof voor grote voertuigen in de mijnbouwsector.
Internationale samenwerking
Samenwerking met Nederland
In 2023 hebben verschillende Nederlandse overheidsvertegenwoordigers Brazilië bezocht voor handelsbetrekkingen, waaronder minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher en premier Mark Rutte.
Er zijn uitstekende mogelijkheden in Brazilië op het gebied van havenontwikkeling, logistiek en energie. Daarnaast kan Nederland van Brazilië leren, en andersom. Daarom is Nederland gestart met het Green Ports Partnership (GPP). Dat is een driejarig programma met als doel om samenwerking en kennisuitwisseling tussen de twee landen te stimuleren. Ook kunnen hiermee gezamenlijke initiatieven worden gestart in havenontwikkeling, logistiek en energie. Er zijn hierbij verschillende partijen betrokken, waaronder:
- de Nederlandse overheid (het diplomatieke netwerk in Brazilië en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland);
- het Havenbedrijf Rotterdam;
- de deelstaat overheden en havenautoriteiten van Ceará, Paraná en Rio Grande do Sul;
- industrie, federaties, universiteiten en bedrijven uit Brazilië en Nederland.
Samenwerking met internationale instellingen
Internationale instellingen voeren twee studies uit in het noordoosten van Brazilië:
- De Wereldbank bekijkt hoe de bestaande energie- en haveninfrastructuur in het noordoosten voorbereid zijn op de toekomstige rol van de regio als exporteur van groene energie. Ook kijkt ze welk overheidsbeleid nodig is om de verwachte ontwikkelingen in goede banen te leiden. Op basis van de uitkomsten van de studie stelt de Wereldbank zo'n 100 miljoen Amerikaanse dollar ter beschikking voor investeringen in de infrastructuur.
- De International Finance Corporation kijkt naar de integratie van groene waterstofproductiesystemen in het bestaande energienetwerk van de regio. Ze bekijkt ook hoe de private sector gestimuleerd kan worden om te investeren in groene waterstof.
Kansen voor Nederlandse ondernemers in Brazilië
Kansen in Brazilië op het gebied van waterstof zijn er in de volgende subsectoren en richten zich vooral op:
- Wind op zee, in combinatie met waterstof: plannen, bouwen en onderhouden van windparken op zee, gecombineerd met waterstofproductie op zee.
- Infrastructuur voor opslag, distributie en vervoer van groene waterstof (ammonia) van en naar havens.
- Elektrolyse: directe verkoop van electrolysers maar ook de optie om met een Braziliaanse partner samen te werken voor de lokale productie ervan.
- Toepassingen van waterstof in de mobiliteit (bijvoorbeeld bij grote landbouw en mijnbouwbedrijven) en industrie (zoals bij staal- en kunstmestproductie).
- Waterstofconversie: technologieën en processen voor het omzetten van waterstof in bruikbare energie.
Meer weten?
Wil je meer weten over de waterstofmarkt in Brazilië? Neem dan contact op met David Koole (RVO) of Niels Veenis (PlvCG Rio de Janeiro).
Documenten